Cách bày bát hương trên bàn thờ như thế nào để phù hợp phong thủy và đúng với phong tục tập quán của người Việt Nam ta là điều được rất nhiều người đặc biệt quan tâm, cùng nội thất Lạc An tham khảo bài viết dưới đây để hiểu rõ được điều này nhé!
Mục Lục
Tập quán thờ cúng ông bà của người Việt
Việt Nam là một đất nước mang trong mình nét lịch sử lâu đời với hơn 1000 năm Văn hiến, trải qua bao nhiêu sự thay đổi về mặt lịch sử, chính trị, tôn giáo… Với những sự thay đổi đó, Việt Nam đã du nhập nhiều phong tục tập quán khác nhau, và có nhiều tập tục đã nghiễm nhiên trở thành thói quen của người Việt.
Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng là những nét độc đáo văn hóa vốn có của người Việt, của thế hệ “Con rồng cháu Tiên”. Một trong số đó là tục thờ cúng bàn thờ tổ tiên.
“Tiên học lễ – Hậu học văn”, người Việt thường hay nói thế để nhắc nhở nhau, chỉ riêng với câu nói trên cũng đủ cho chúng ta thấy người Việt xưa và nay đều rất tôn trọng lễ nghĩa truyền thống. Và đối với mọi gia đình, lễ bắt nguồn ngay từ điều nhỏ nhất đó là bàn thờ trong nhà.
Mỗi gia đình của người Việt đều luôn có một bàn thờ, tùy điều kiện kinh tế, hoàn cảnh mà bàn thờ cúng có quy mô khác nhau. Nhưng về cơ bản vẫn là một lư hương, một bát hương, hai ống đèn và bình hoa.
Hướng dẫn cách bày trí bát hương trên bàn thờ theo đúng phong thủy
Trước tiên, bát hương là một vật linh thiêng trên bàn thờ, nằm vị trí trung tâm của bàn thờ, là nơi trấn giữ và trọng tâm nhất. Bát hương là cầu nối gắn kết người cõi trần với tổ tiên, thần linh thông qua việc gửi lời khấn cầu khi khấn vào cây nhang, sau đó cắm lên bát hương. Chính vì thế việc đặt bát hương như thế nào cho đúng mới là điều quan trọng và có sự ảnh hưởng về mặt tâm linh.
Số lượng bát hương
Tùy theo mỗi gia đình thờ cúng mà có số lượng bát hương khác nhau. Có thể là một hoặc ba bát hương, hoặc nhiều hơn nêu quy mô thờ cúng của gia chủ lớn hơn. Với những gia đình tầm trung, đơn giản và không đặt quá nặng về tâm linh thì bát hương chỉ có một cái dùng chung trên bàn thờ.
Vị trí đặt bát hương trên bàn thờ
Khi chỉ có một bát hương
Bát hương thường nằm ở vị trí chính giữa của bàn thờ, sát mép ngoài, mặt hướng ra cửa. Với ý nghĩa trọng tâm của bàn thờ, bát hương để ở vị trí rộng rãi, thoáng, không bị vướng xung quanh khi thắp hương, đồng thời dễ dàng vệ sinh bàn thờ hay bát hương khi cần. Bát hương có kích thước nhỏ hơn lư hương, nên việc đặt phía trước các khí cụ khác là điều dễ hiểu, vừa là đúng tầm mắt, vừa có thể thắm hương dễ dàng.
Hai bên bát hương và phía sau là đèn thờ, ngai chén, đĩa thờ, lư hương…
Trường hợp có nhiều bát hương
Với những gia đình khá giả, có để riêng một phòng thờ thì sẽ làm hai hoặc ba bát hương. Thường sẽ là ba bát. Bát thứ nhất chính diện, có kích thước lớn hơn hai bát còn lại là để thờ các thần, với mong muốn là nhờ các thần thổ công, long mạch, thần tài lộc… phù hộ cho gia chủ, mang đến điều may mắn. Bát thứ hai và thứ ba có kích thước nhỏ hơn, thường được dùng để cắm nhang cúng tổ tiên, những người đã khuất.
Gia đình không theo đạo thường sẽ để bát hương này kèm theo di ảnh người đã khuất trong nhà như ông, bà hoặc cha, mẹ để thắp cầu ông bà cha mẹ phù hộ cho con cháu trong nhà.
Vậy bao nhiêu bát hương mới đúng?
Thực sự, việc số lượng bát hương trên bàn là bao nhiêu cũng khiến cho nhiều người phân vân. Và cũng có nhiều sự thay đổi theo từng gia đình. Tuy nhiên, trên tiêu chí là vẫn thờ cúng các thần quan, thờ cúng tổ tiên, nhưng bên cạnh đó cũng có những gia đình phân rõ ra ba bát hương với mỗi ý nghĩa riêng. Với ba bát hương cơ bản thì sẽ có bát hương cho bà tổ cô bên tay trái, bát giữa cho thần – quan, bát bên phải là dành cho gia tiên.
Đặc biệt là nếu gia đình có theo đạo Phật thì sẽ có một bàn thờ riêng, trên bàn thờ có một bát hương riêng để thắp thờ Phật, mang lại an lành, tránh tai bay vạ gió cho người trong nhà. Đây cũng là nơi để người trong nhà thắp hương, tụng kinh để tĩnh tâm, cầu bình an.
Một số lưu ý khi đặt bát hương trên bàn thờ
Bát hương khi đặt trên bàn thờ, với bát hương chính diện, gia chủ có thể mua riêng thêm đáy bát hương ở các cửa hàng thờ cùng, để nâng cao bát hương lên một chút, mục đích là làm tương xứng với các khí cụ khác trên bàn thờ. Hoặc cũng có thể giữ nguyên ở sát mặt bàn thờ để tiện vệ sinh hoặc thắp nhang.
Một điểm đặc biệt là với một số gia đình của người miền Nam, chúng ta có thể bắt gặp trường hợp đó là bát hương để phía trong bàn thờ. Cụ thể, bát hương vẫn nằm chính giữa bàn thờ, nhưng vị trí thì nằm phía bên trong, thường sát vách tường, còn trấn giữ phía trước là lư hương.
Về mặt tâm linh, cũng không thể nói là cách bài trí bị sai, bởi vì vẫn đối xứng với nhau khi nhìn bàn thờ từ trên xuống. Bên cạnh đó, tính thẩm mỹ cũng không bị ảnh hưởng, gia chủ vẫn có thể tận dụng khoảng trống ở giữa bàn thờ để bày ly rượu hoặc đồ ăn cúng khi nhà có dịp giỗ, Tết Âm lịch… Chỉ có duy nhất hạn chế đó là khi thắp nhang, người thắp phải đứng ghế để với tay đến bát hương, hơi bất tiện khi cần cắm nhang vững vào giữa.
Tuy nhiên, đây chỉ là trường hợp thường gặp ở những gia đình không đặt nặng về mặt phong thủy – tâm linh trên bàn thờ, những gia chủ này thường chỉ đặt để phù hợp với gia đình và đủ những khí cụ cơ bản. Bát hương vì thế cũng có thể đặt ở ngoài, hoặc bên trong.
Vị trí bát hương trên bàn thời ông Thần tài – Thổ địa và bàn thờ ngoài trời
Đối với bàn thờ Thần tài – Thổ địa, bát hương thường được làm rất nhỏ và đơn giản, phù hợp với hai vị thần thờ cúng, mang tính chất gần gũi với gia chủ. Tuy nhiên bát hương vẫn không thể tùy tiện, mà phải đặt vào chính giữa bàn thờ, phía trước mặt hai vị thần.
Đối với bàn thiên (bàn thờ ngoài trời) thì cũng tương tự. Bát hương chọn loại nhỏ, đặt gọn vào trọng tâm chính giữa bàn thiên, phía trước là chén nước. Bát hương đặt ngoài trời nên thường ưu tiên chọn loại nặng để không bị đổ.
Những lưu ý về cách sắp xếp bát hương
Mỗi khí cụ trên bàn thờ đều có ý nghĩa khác nhau, như bát hương là nơi để cắm nhang, là nơi cầu nối liên thông giữa người trần gian với cõi tâm linh, với các bậc tổ tiên và thần quan phù hộ. Bởi lẽ bát hương được cắm nhang đồng nghĩa với việc gia chủ đã mời những bậc được thờ cúng về với gia đình.
- Điều tối kị nhất là bát hương bị lật, đổ, nghiêng… chính vì thế khi bày bát nhang, gia chủ cần chú ý mặt phẳng bàn thờ phải gọn gàng, đúng phương nằm ngang của căn nhà. Nếu cần thiết, chủ nhà có thể dùng cả thước thủy để kiểm tra độ nghiêng của bàn thờ.
- Tiếp theo, cần đảm bảo xung quanh bát hương không có các vật dụng có thể tác động đến, ví dụ như bình hoa trên bàn thờ, hoa cần để cách một quãng vừa đủ để cánh hoa khi rụng không rơi vào bát hương. Những chi tiết nhỏ này đòi hỏi chủ nhà phải tinh tế trong việc bài trí và bày bát hương trên bàn thờ.
- Mặt trước phải hướng ra ngoài theo hướng mặt bàn thờ, không được nghiêng trái phải, lệch trọng tâm của bàn thờ. Bàn thờ bày trí để mục đích là khi nhìn chính diện hay nhìn từ trên xuống, tất cả đều đối xứng nhau bằng một đường kẻ, và đường kẻ này phải chạy ngang qua bát hương.
Nếu chúng ta để ý, thường có những lỗi cơ bản về đặt bát hương trên bàn thờ mà gia chủ không để ý đến.
Một số lưu ý khi vệ sinh bát hương
Những gia đình kỹ lưỡng về mặt tâm linh thường tỉ mỉ kiểm tra vị trí ba bát hương chi li nhất có thể, bát hương nào đứng trên, bát nào đứng dưới. Tất cả đều phải có một trật tự nhất định, để tránh “phạm thượng” với thần linh, bất kính với tổ tiên và người đã khuất.
Mỗi năm khi vào dịp Lễ Tết hoặc giỗ lớn, người đàn ông trong nhà sẽ vệ sinh bộ lư đồng, đồng thời cân chỉnh lại vị trí bày bát hương và các khí cụ khác cho ngay ngắn, đúng chuẩn. Bát hương đặt cẩn thận, không quá gần mép của bàn thờ, để tránh rung lắc bàn thờ mà dẫn đến đổ bát hương.
Ngoài ra, trừ các ngày đặc biệt, còn lại ngày thường thì bát hương không được di chuyển một chút nào trên bàn thờ. Khi đã định vị được vị trí thì bát hương phải nằm đúng vị trí đó, không chút xê dịch. Kể cả nếu có vệ sinh hàng ngày thì bát hương vẫn phải nằm im, chỉ được dùng khăn sạch lau xung quanh bát hương.
Thông qua bài viết này, hi vọng các bạn có thể hình dung một cách căn bản nhất trong cách bày bát hương trên bàn thờ trong gia đình, đặc biệt là cách bày bát hương trên bàn thờ một cách chính xác nhất.
